ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΑΣ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ

Α. ΘΕΣΗ - ΙΔΡΥΣΗ
Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου τῆς Ἀμπελακιωτίσσης και Αγίου Πολυκάρπου.
   Στό λόφο τῆς Ρούμβης, σέ ὑψόμετρο 850 μ. , στήν ἀνατολικομεσημβρινή πλαγιά τῆς κορυφογραμμῆς ῾Αη-Λιάς (1453μ.) τῆς ὀροσειρᾶς ᾿Αρδίνης (1718μ.), ἀπέναντι ἀπό τήν κωνοειδῆ Τσεκούρα (1734μ.) βρίσκεται τό ἱστορικό μοναστήρι τῆς Παναγίας ᾿Αμπελακιώτισσας.
   Εἶναι κατά κοινή ὁμολογία ἡ «῾Ιερά Κιβωτός» τῆς Ναυπακτίας, γιατί φυλάσσει ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ κειμήλια μεγάλης θρησκευτικῆς καί καλλιτεχνικῆς ἀξίας, ἀλλά καί τίς μνῆμες μιᾶς στερημένης ζωῆς μέ τίς ἀνυπολόγιστες θυσίες, τίς παραδόσεις, τά ὁράματα καί ἰδανικά ἑνός πολύπαθου κόσμου, πού εὕρισκε σ᾿ αὐτό καταφυγή καί ἐλπίδα. Στά πόδια τοῦ λόφου, ὅπου βρίσκεται τό Μοναστήρι, εἶναι τό χωριό Κοζίτσα, πού τό 1928 μετονομάσθηκε σέ ᾿Αμπελακιώτισσα πρός τιμήν τῆς Προστάτιδας ῾Ιερᾶς Μονῆς τῆς Παναγίας τῆς ᾿Αμπελακιώτισσας.
   Τό χωριό ἦταν στή θέση «Παλιοχώρι» καί ἄγνωστο πότε μεταφέρθηκε στή σημερινή του θέση. Στά βάθη τῶν αἰώνων κρύβεται ἡ ἵδρυση τοῦ Μοναστηριοῦ. ᾿Από τήν ἐπιγραφή τῆς ἀνακαίνισης τοῦ Καθολικοῦ τῆς Μονῆς «ὁ παλαιός ἔτος τῆς ᾿Εκκλησίας 1456» χρονολογεῖται καί ἡ παράδοση. Σύμφωνα μ᾿ αὐτήν ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας βρέθηκε θαυματουργικά στό ἱερό δρυόδενδρο, πού σώζεται ἀκόμα δίπλα στό ναό, ἀπό ἕναν βοσκό πού «ἀγραυλοῦσε» στόν λόφο «Καραούλι», πού βρίσκεται ἀπέναντι ἀπό τό λόφο τῆς Ρούμβης, ὅπου βρίσκεται σήμερα τό Μοναστήρι. Τρεῖς νύχτες φαινόταν τό λαμπερό φῶς μέσα στό δάσος, χωρίς τοῦτο νά καίγεται, καί τοῦ προκάλεσε τήν περιέργεια. ῎Ετσι, ὅταν τελείωσε ἡ τρίτη νύχτα, τό ἀνεζήτησε μέ ἕναν συνάδελφό του. Προηγουμένως σημάδευαν τό φωτεινό σημεῖο μέ τήν γκλίτσα τους γιά νά τό ἐπισημάνουν εὐκολότερα. Μ᾿ αὐτόν τόν τρόπο ὁδηγήθηκαν στό ἱερό δρυόδενδρο, ὅπου ἐπάνω στά κλαδιά του ἀκτινοβολοῦσε ἡ εἰκόνα τῆς Παναγίας. Τό ὑπερφυσικό γεγονός προκάλεσε μέ τήν ἔγκριση καί εὐλογία τοῦ ᾿Επισκόπου Λιδωρικίου (καί Κραβάρων) τήν ἵδρυση τῆς ῾Ιερᾶς Μονῆς, ἡ ὁποία ξεκίνησε, κατά τήν παράδοση, τήν ἑπόμενη χρονιά μέ τετραμελή ἀδελφότητα καί λειτουργεῖ ἀνελλιπῶς μέχρι σήμερα παρά τίς κατά καιρούς δυσκολίες. ῾Η εἰκόνα κατά τήν παράδοση προῆλθε ἀπό τά ᾿Αμπελάκια τῆς Θεσσαλίας καί γι᾿ αὐτό ὀνομάσθηκε ᾿Αμπελακιώτισσα.

Β. ΤΟ ΚΑΘΟΛΙΚΟ
  Τοῦτο εἶναι τρίκλιτη τρουλλαία Βασιλική καί μέ ἡμικυκλική ἁψίδα, πού ἔχει ἑπτά ἀβαθεῖς κόγχες. Κτίσθηκε κατά τἠν ἐπιγραφή, πού διασώζεται στό ὑπέρθυρο τόξο τῆς πρόσοψης, στά 1847 ἐπί ἡγουμενίας τοῦ Θεοφίλου Παπαλόγη, Κοζιτσάνου, ἀπό τήν τσέτα (οἰκοδομική ὁμάδα) τοῦ ᾿Ηπειρώτη ἀρχιμάστορα Χρίστου ᾿Ιωάννου. ῾Η χρονολογία ἀνέγερσης ἐπιβεβαιώνεται καί ἀπό ἔγγραφα τοῦ ῾Υπουργείου ᾿Εσωτερικῶν. Μάλιστα οἱ Μοναχοί, ἐπειδή ἐθεώρησαν τόν προηγούμενο ναό ἑτοιμόρροπο, ἐπέσπευσαν τήν κατεδάφισή του καί ἀνήγειραν τόν νέο, χωρίς νά ἀναμένουν τό σχέδιο ἀπό τό ῾Υπουργεῖο. Τὀ σχέδιο τῶν μοναχῶν λιτό στήν ἀρχιτεκτονική του γραμμή καί κτισμένο μέ καλαισθησία καί μεράκι ἀπό τούς ᾿Ηπειρῶτες τεχνίτες ἱκανοποιεῖ τήν αἰσθητική τοῦ προσκυνητή. Καθολικό Ἱερᾶς Μονῆς Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀμπελακιωτίσσης.
῾   Ο ναός ἐγκαινιάσθηκε στίς 23 Μαῒου 1854 ἀπό τόν ᾿Επίσκοπο Ναυπακτίας ῎Ανθιμο καί στά 1962 «ἐχαρακτηρίσθη ὡς ἱστορικόν οἰκοδόμημα χρῆζον εἰδικῆς προστασίας». Τό ἐσωτερικό τοῦ ναοῦ εἶναι λιτό χωρίς τοιχογραφίες. ῞Ομως τό ξυλόγλυπτο τέμπλο του (1871-1874) μέ ἁπλές παραστάσεις, ὅπου κυριαρχεῖ ἡ κληματαριά καί τά σταφύλια, κοσμεῖ τό ναό καί δίνει ἐξαιρετικό ἐνδιαφέρον.

Γ. ΚΕΙΜΗΛΙΑ
  Στό μοναστήρι, τήν «Ιερά Κιβωτό», φυλάσσονται ἀνεκτίμητης ἀξίας κειμήλια, πού προσδίδουν αἴγλη καί τιμή σ᾿ αὐτό.
1.῾Η λατρευτική εἰκόνα τῆς Παναγίας (0,48 χ 0,33μ.) ῾Η Εἰκόνα τῆς Παναγίας δέν εἶναι Βρεφοκρατούσα στόν τύπο τῆς ῾Οδηγήτριας ἤ τῆς Γλυκοφιλούσας. Παναγία Ἀμπελακιώτισσα᾿Ανήκει στόν μορφολογικό τύπο τῆς Σκοπιώτισσας. ῾Η προσωνυμία αὐτή προῆλθε ἀπό τό Μοναστήρι τῆς Παναγίας Σκοπιώτισσας, πού εἶναι κτισμένο στό βουνό Σκοπός τῆς Ζακύνθου. ῾Η Σκοπιώτισσα τῆς Ζακύνθου εἶναι ὅμως Βρεφοκρατούσα. ᾿Εντυπωσιακή εἰκόνα στόν τύπο τῆς ῾Οδηγήτριας μέ τήν ἐπιγραφή «Η ΣΚΟΠΙΩΤΙΣΣΑ», βρίσκεται στόν ἐνοριακό ναό τῆς ῾Αγίας Παρασκευῆς στήν ῎Ανω Χώρα. Παρά ταῦτα καθιερώθηκε νά λέγεται Σκοπιώτισσα καί ὁ τύπος τῆς Παναγίας τῆς προσευχόμενης μέ σταυρωμένα χέρια. Τό κύριο χαρακτηριστικό αὐτῆς τῆς μορφῆς εἶναι ὅτι ἡ Θεοτόκος ἐμφανίζεται σέ προτομή καί κλίνει τό κεφάλι ἀριστερά, ὡς καί τό πλάσιμο τῶν ὀφθαλμῶν καί ἰδιαίτερα τοῦ κάτω βλεφάρου «ὡσάν πλαγιαστοῦ πληθωρικοῦ θυλάκου» κατά τόν Δημ. Πάλλα. Παρατηρώντας μιά συλλογή ὀκτώ εἰκόνων αὐτῆς τῆς μορφῆς ἔχω τήν αἴσθηση ὅτι ἡ ᾿Αμπελακιώτισσα ἔχει τά λεπτότερα χαρακτηριστικά, ἐνῶ τά μάτια λοξωτά καί μεγάλα, εἶναι πολύ ἐκφραστικά καί στοχαστικά. Οἱ περισσότερες εἰκόνες αὐτῆς τῆς μορφῆς παρουσιάζουν τήν Παναγία μέ σκέπη, ἐνῶ ἡ ᾿Αμπελακιώτισσα καί 2-3 ἄλλες γνωστές, φέρουν στέμμα, πού ὁδηγεῖ, κατά τόν καθηγητή Θανάση Παλιούρα, στόν εἰδικότερο τύπο τῆς Παναγίας τῶν ᾿Αγγέλων. Κατά τούς εἰδικούς ὁ τύπος τῆς προσευχόμενης Σκοπιώτισσας ἔχει «κρητικοβενετσιάνικη προέλευση», ἀνήκει τεχνοτροπικά στόν 17ο αἰώνα καί ἴσως νά βασίζεται σέ παλαιότερο πρότυπο. (Στήν καλλιτεχνική ἐπένδυση τῆς εἰκόνας βρίσκεται ἡ ἐπιγραφή: 1820 Μ(ΑΪ)ΟΥ 4. ΔΕΗἄΙἄ ΤΟΥ ΔΟΥΛΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΓΕΩΡΓΑΚΙἄ ΚΒ ΗΓΟΥΜΕΝΕΒΟΝΤΟἄ ΘΕΟΦΙΛΟἄ Π(Α)Π(Α)ΛΟΓΗ ΕΝΤΕΧΝΕΥἄΙ ΝΙΚΟΛΟἄ ΔΑΜΙΑΝΟΥ
(Το ιερό λείψανο που εβρίσκετο στην Ι.Μ. πάνω απο 550 χρόνια και εκλάπη στις 13/3/2013, κάτω απο αδιευκρίνηστες εως τώρα συνθήκες!!!)

ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΛΕΙΨΑΝΟΥ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΤΟΥ ΘΕΣΗ!!!

Μέ μιά πανηγυρική καί συγκινητική τελετή δοξολογίας ἔγινε ἡ ὑποδοχή τεμαχίου τῆς χειρός τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου Ἐπισκόπου Σμύρνης στήν φυσική του θέση, δηλαδή στήν Ἱερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Ἀμπελακιωτίσσης Ναυπακτίας.

Ἡ ὑποδοχή ἔγινε τήν Κυριακή 14 Ἰουλίου ἐ.ἔ. τό ἀπόγευμα. Τό ἱερό λείψανο μετέφερε ὁ ἀδελφός τῆς Μονῆς Ἀρχιμ. π. Πολύκαρπος Θεοφάνης καί τό ὑποδέχθηκε ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, μαζί μέ τόν Ναυπάκτιο Σεβ. Μητροπολίτη Ἱσπανίας καί Πορτογαλίας κ. Πολύκαρπο καί τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱ.Μονῆς Ἀρχιμ. Πολύκαρπο Παστρωμᾶ.

Στήν ὑποδοχή συμμετεῖχαν πλῆθος Ἱερέων ἀπό τήν Ἱερά Μητρόπολη καί ἀπό ἄλλες Ἱερές Μητροπόλεις, 

Τίς Ἀρχές τοῦ τόπου ἐκπροσώπησε ὁ Ναυπάκτιος Βουλευτής τοῦ Νομοῦ κ. Δημήτριος Κωνσταντόπουλος, ο νεοεκλεγείς Δημ. Σύμβουλος Ιωάννης Παπαιωαννίδης και ο Πρόεδρος του Συλλόγου Αμπελακιωτισσιωτών Παναγιώτης Κοτρώτσος

Πάνω ἀπό 500 πιστοί ἦταν παρόντες στήν ὑποδοχή, τήν ὁποία παρακολούθησαν μέ συγκίνηση καί κατάνυξη. Ἀνέβηκαν μιά διαδρομή δύο μέ δυόμιση ὧρες κυρίως ἀπό τήν Ναύπακτο, ἀλλά καί ἀπό τό Ἀγρίνιο καί ἀπό τά Ἰωάννινα, μέ λεωφορεῖα τά ὁποῖα μίσθωσαν ἡ Ἱερά Μονή καί οἱ Ἐνορίες.

Μετά τήν ὑποδοχή, πού ἔγινε στήν ἐξωτερική Πύλη τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, τελέσθηκε δοξολογία, στήν ὁποία ἔψαλε χορός Ἱεροψαλτῶν μέ ἐπικεφαλῆς τούς Ἱεροψάλτες Νεκτάριο Παπαθανασίου, Ἰωάννη Ἀθανασίου, Εὐάγγελο Σιακανδάρη, Νεκτάριο Σαράκη, Παναγιώτη Μορφῆ, Χρῆστο Τσόλκα κ.ἄ.

Ἀκολούθησε εἰδική εὐχαριστήριος εὐχή ἀπό τόν Σεβ. Μητροπολίτη Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεο καί ἡ ὁμιλία του. Ὁ Σεβασμιώτατος χαρακτήρισε τήν ἡμέρα αὐτή «Πάσχα» καί «Λαμπρή» γιά τήν Ἱερά Μονή καί γιά τήν Ἱερά Μητρόπολη. Παρουσίασε τό ἱστορικό τῆς συλήσεως τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου καί τό ἱστορικό τῆς ἐπανευρέσεως τμήματος αὐτοῦ μέ τήν ἰδέα πού εἶχε νά ἐρευνηθῆ ἡ δυνατότητα ἐπιστροφῆς τμημάτων τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου, τά ὁποῖα κάτω ἀπό ἀδιευκρίνιστες συνθῆκες εἶχαν βρεθεῖ στήν κατοχή ἄλλων Μονῶν ἤ Ἱερομονάχων. Στήν ἔρευνα αὐτή ἀνακαλύφθηκε ὅτι ἕνα τμῆμα ἀπό τό μετακάρπιο τῆς ἁγίας χειρός βρισκόταν στά κατάλοιπα τοῦ ἀειμνήστου Ἡγουμένου τῆς Μονῆς π. Γρηγορίου Μπουλούκη, πού εἶχε παραιτηθῆ ἀπό τήν ἡγουμενία ἀπό τό ἔτος 1985. Αὐτό τό τμῆμα ἐπιστράφηκε στήν Ἱερά Μονή, ἀφοῦ πρῶτα κατασκευάσθηκε κατάλληλη πολύτιμη λειψανοθήκη. Ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος μετέφερε τό μήνυμα τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως κ. Ἱερεμία, Ναυπάκτιου τήν καταγωγή, καί τέλος κάλεσε τόν παριστάμενο Σεβ. Μητροπολίτη Ἱσπανίας κ. Πολύκαρπο, ἐπίσης Ναυπάκτιο τήν καταγωγή, νά ἀπευθύνη χαιρετισμό.

Ὁ λόγος τοῦ Σεβασμιωτάτου κ. Ἱεροθέου δημοσιεύεται στό τέλος τοῦ παρόντος ὁλόκληρος ἀπομαγνητοφωνημένος.

Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Ἱσπανίας κ. Πολύκαρπος χαρακτήρισε τήν ἐπιστροφή τμήματος τοῦ ἁγίου Λειψάνου «μεγάλο ἱστορικό ἐκκλησιαστικό γεγονός», ἀναφέρθηκε στήν ὀνοματοδοσία του σέ Πολύκαρπο κατά τήν κουρά του ἀπό τόν τότε Μητροπολίτη Χαλκηδόνος νῦν Οἰκουμενικό Πατριάρχη, γιά νά ὑπάρχη ἡ σύνδεση μέ τήν γενέτειρά του Ναυπακτία. Ἀναφέρθηκε ἐπίσης στίς προσωπικές του ἀναμνήσεις καί ἐμπειρίες ἀπό τόν Ἅγιο.

Μετέφερε δέ, ὁ Μητροπολίτης Ἱσπανίας, τίς εὐχές τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου: «Ἐγώ θέλω μόνο νά μεταβιβάσω πρός τόν ποιμενάρχη μας τίς Πατριαρχικές εὐχές, τήν στοργή καί τήν ἀγάπη τοῦ Πατριάρχου μας, ὅπως καί τίς εὐχαριστίες του γιά ὅ,τι πράττει γιά τό Πατριαρχεῖο μας. Μήν ξεχνᾶμε ὅτι κάποτε αὐτή ἡ Μονή γιά κάποια περίοδο ὑπῆρξε Πατριαρχικό Σταυροπήγιο. Τίς ἰδιαίτερες εὐχαριστίες του γιά ὅ,τι τελευταία γράφει καί συνεχίζει νά γράφη ὁ Σεβασμιώτατος ὑπερασπιζόμενος τά δίκαια τῆς Μητρός Μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Αὐτό τό μήνυμα τοῦ Πατριάρχου ἀπευθύνεται καί πρός τό ποίμνιο αὐτῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, καθώς καί στόν Ἱερό Κλῆρο. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ διά πρεσβειῶν τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου νά συνοδεύη πρῶτα τόν πρόεδρο τῶν Ναυπακτίων, τόν Σεβασμιώτατο κ. Ἱερόθεο, καθώς καί τήν ἀδελφότητα καί τόν Ἡγούμενο καί ὅλους τους Ναυπακτίους».

Τέλος ὁ ἅγιος Ἱσπανίας εὐχαρίστησε τόν Μητροπολίτη Ναυπάκτου καί τοῦ εὐχήθηκε νά συνεχίζη «τήν πολύκαρπο καί ἀγλαόκαρπο ποιμαντορία του σέ αὐτήν τήν Μητρόπολη, τήν ὁποία τίμησε καί τιμᾶ, καί παρότι ὑπῆρξαν πολλές εὐκαιρίες γιά ἄλλη Μητρόπολη, παρέμεινε πιστός ἐδῶ, ἀφοσιωμένος σέ αὐτά τά ἱερά χώματα τῆς Ναυπακτίας μας».

Ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ἀρχιμ. π. Πολύκαρπος Παστρωμᾶς ἐξέφρασε τήν μεγάλη ἀνακούφισή του γιά τό ὅτι μέ «μεγάλη χαρά ὑποδεχόμαστε καί πάλι τόν Γέροντά μας (ἅγιο Πολύκαρπο) στό μοναστήρι μας» ἀφοῦ, ὅπως εἶπε, «ὅταν πρίν ἑξίμιση χρόνια συλήθηκε τό λείψανο, οὐσιαστικά τσακίστηκα». Στό τέλος εὐχαρίστησε τόν Θεό, τόν Σεβασμιώτατο, τόν ἀδελφό τῆς Μονῆς π. Πολύκαρπο Θεοφάνη καί ὅλους ὅσοι στηρίζουν τήν Ἱερά Μονή.

Τέλος ὁ Ἀρχιμ. π. Πολύκαρπος Θεοφάνης, πού συνέβαλε στήν ἐπιστροφή τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου, ἀλλά καί στήν διοργάνωση τῆς λαμπρῆς ὑποδοχῆς, ἔδωσε τήν μαρτυρία του γιά τήν γνησιότητα τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου, εἶπε ὅτι ἐφάρμοσε τόν λόγο τοῦ Ἐπισκόπου, γι’ αὐτό καί ὅλα ἐξελίχθηκαν αἰσίως, καί μίλησε γιά τήν ἀνάγκη στήριξης τῆς Ἱερᾶς Μονῆς.

Στήν συνέχεια, καί ἐνῶ οἱ Ἱεροψάλτες ἔψαλαν τήν παράκληση τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, οἱ πιστοί προσκύνησαν τό ἱερό Λείψανο καί ἔλαβαν ἀπό τόν Ἡγούμενο μιά εἰκόνα ὡς εὐλογία καί ἐνθύμιο τῆς ἱστορικῆς ἡμέρας.

Ἦταν μιά φωτεινή καί ἱστορική ἡμέρα γιά τήν Ἱερά Μονή Ἀμπελακιωτίσσης, ἡ ὁποία τά τελευταῖα χρόνια παρουσιάζει ἄνθιση καί γιά ὅλη τήν Ἱερά Μητρόπολή μας.

Ἄς σημειωθῆ ὅτι τό πρωί τῆς Κυριακῆς ὁ Σεβασμιώτατος κ. Ἱερόθεος εἶχε λειτουργήσει στήν ὀρεινή Ἐλατοῦ, ὅπου καί τέλεσε μετά τήν θεία Λειτουργία τά Θυρανοίξια ἑνός Ἐξωκκλησίου, ἐνῶ μόλις κατέβηκε στήν Ναύπακτο τό βράδυ, ἐπισκέφθηκε τίς πληγεῖσες ἀπό τίς πλημμύρες περιοχές τοῦ Πλατανίτη, τῆς Μακύνειας καί τήν Κατασκήνωση τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ὅπου ὁμίλησε στίς κατασκηνώτριες γιά τά οἰκολογικά προβλήματα τῶν ἡμερῶν μας.

Ὁ λόγος τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Ναυπάκτου κ. Ἱεροθέου

(ἀπομαγνητοφωνημένος)

«Σήμερα εἶναι Πάσχα, Λαμπρή γιά τήν Ἱερά Μονή καί τήν Ἱερά Μητρόπολή μας. Μέ ποιά ἔννοια τό λέγω αὐτό;

Ἡ 13η Μαρτίου τοῦ 2013 ἦταν γιά τήν Μονή αὐτή Μεγάλη Παρασκευή, Μεγάλη Ἑβδομάδα. Ὄχι, βέβαια, ὅτι ἡ ἡμέρα ἦταν Μεγάλη Παρασκευή∙ Τετάρτη ἦταν τό βράδυ. Οὔτε ἦταν περίοδος τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἀλλά γιά τήν Ἱερά αὐτή ἡ Μονή ἄρχισε ἀπό τότε ἡ «Μεγάλη Παρασκευή» της.

Ἦταν ἡ ἡμέρα κατά τήν ὁποία ἀνόσιες χεῖρες ἐσύλησαν τό ἱερό Λείψανο τῆς χειρός τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου, πού ἦταν ἐδῶ, στήν Ἱερά Μονή, γιά 500 σχεδόν χρόνια καί εὐλογοῦσε ὅλη τήν περιοχή, ὅλη τήν Ναυπακτία καί πέραν αὐτῆς. Οἱ ἀνόσιες χεῖρες ἦταν ἐκεῖνες, πού χωρίς νά γνωρίζουμε ποιά ἦταν ἡ ἐπιδίωξή τους καί ποιός ὁ σκοπός τους, ἐσύλησαν, πῆραν καί ἔκλεψαν τό λείψανο τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου.

Μία θλίψη τότε διοχετεύθηκε σέ ὅλη τήν περιφέρειά μας. «Μᾶς πῆραν τόν Ἅγιό μας, μᾶς πῆραν τήν εὐλογοῦσα χείρα τοῦ Ἁγίου, τόν ὁποῖο ἐμεῖς εὐλαβούμαστε». Καί ὅλοι ἔκλαιγαν καί ἦταν σάν νά ἔχασαν ὄχι ἁπλῶς κάποιο ἀγαπητό τους πρόσωπο, ἀλλά κάτι περισσότερο καί εὐρύτερο.

Φυσικά ἡ θλίψη ἡ δική μου, τοῦ ἡγουμένου καί ὅλων των ἱερέων ἦταν πάρα πολύ μεγάλη. Γι’ αὐτό μετά ἀπό τέσσερεις μέρες, τήν ἑπόμενη μετά τήν ἱεροσυλία Κυριακή, 17 Μαρτίου 2013, ἤρθαμε ἐδῶ στήν Ἱερά Μονή νά τελέσουμε τήν θεία Λειτουργία. Καί ἐκεῖ διαβάστηκε μία προσευχή τήν ὁποία εἶχα συντάξει γιά τήν εὕρεση τῆς χειρός τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου. Καί στήν προσευχή τήν ὁποία ἀπευθύναμε στόν Θεό μέ δάκρυα καί πόνο, μέ δάκρυα στά μάτια καί πόνο στήν καρδιά, μεταξύ των ἄλλων εἴπαμε: «Βλέψον ἱλέω ὄμματί σου, Κύριε, ἐπί τοῦ τεθλιμμένου τούτου λαοῦ καί ἐπάκουσον τῆς δεήσεως αὐτοῦ. Ἴδε τήν θλίψιν καί τά δάκρυά του. Μή παρίδῃς τῆς δεήσεως ἡμῶν καί τῶν στεναγμῶν τῆς καρδίας ἡμῶν…».

Εἶχε συνέχεια ἡ εὐχή αὐτή καί στό τέλος κατέληγε μέ προσευχή στόν Ἅγιο Πολύκαρπο. Καί μεταξύ των ἄλλων εἴπαμε: «Ἐλθέ, Ἅγιε τοῦ Θεοῦ, ἡ παραμυθία ἠμῶν ὁ ἀλήπτης (προπονητής) καί ὁ προνοητής ἡμῶν». Καί τότε Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας Ἰωήλ, ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, παρεκλήθη ὑπ’ ἐμοῦ καί συνέταξε ἕνα τροπάριο τό ὁποῖο ψάλλαμε κάθε φορά, σέ κάθε ναό κατά τήν θεία Λειτουργία καί τό ψάλλαμε καί σήμερα: «Τήν ἁγίαν σου χεῖρα ἥν ἀφήρεσαν βέβηλοι ἐκ τῆς περιβλέπτου Μονῆς σου…» κλπ. Προσευχόμασταν καί λέγαμε: «Θεέ μου, σέ παρακαλῶ στεῖλε μας πίσω τό λείψανο τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου».

Κάπου κάπου ἔβλεπα μερικές ἀναλαμπές. Γιά παράδειγμα, ἀνακάλυψαν ἐκεῖνον ὁ ὁποῖος τό ἐσύλησε, ἔφυγε ἐκτός Ἑλλάδος, δέν γνωρίζουμε τί ἔγινε, ποῦ τό ἔδωσε, δέν γνωρίζουμε ποιοί ἦταν οἱ συνεργοί, οἱ ἠθικοί συνεργοί του, οἱ φυσικοί συνεργοί του. Εἶναι φυσικά ἡ δικαστική διαδικασία πού εἶναι ἐν ἐξελίξει, ἀλλά τελικά παρακαλούσαμε τόν Ἅγιο.

Μοῦ ἔλεγε ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Αὐτῆς Μονῆς: «Σεβασμιώτατε, δέν ἔφυγε ὁ Ἅγιος ἀπό τήν Μονή μας, ἐδῶ εἶναι, τόν βλέπουμε συνέχεια». Καί πράγματι ἀμέσως ἄρχισαν νά ἔρχονται νέοι μοναχοί. Ὁπότε σήμερα ἡ Ἱερά αὐτή Μονή ἔχει μοναχούς πού δέν εἶχε τίς τελευταῖες δεκαετίες. Εἶναι τέσσερεις (4) μοναχοί πού παραμένουν καί ἕνας δόκιμος. Εἶναι ἐγγεγραμμένοι καί ἄλλοι μοναχοί πού ὑπηρετοῦν στήν Ἱερά Μητρόπολη, συνολικά δέκα τέσσερεις (14) μοναχοί, στήν Ἱερά αὐτή Μονή. Ἀλλά καί ἄλλες εὐλογίες εἶχε αὐτή ἡ Ἱερά Μονή.

Ὡστόσο ἐμεῖς περιμέναμε νά ἐπιστρέψη τό χέρι τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου.

Ἡ καρδιά μου ἦταν γεμάτη ἀπό ἀγωνία καί πόνο. Δέν μποροῦσα νά ἡσυχάσω καί σκεφτόμουν πάρα πολλά. Κάποια στιγμή εἶχα μιά σκέψη καί κάλεσα στό γραφεῖο μου τόν Ἡγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς π. Πολύκαρπο, τόν Πρωτοσύγκελο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, τόν π. Καλλίνικο, τόν π. Πολύκαρπο Θεοφάνη καί τούς λέω: «Κάτι πρέπει νά κάνουμε. Φυσικά κάνουμε τά πάντα γιά νά ἐπιστρέψη τό Χέρι καί διά τῆς ἀστυνομικῆς καί διά τῆς δικαστικῆς ὁδοῦ, ἀλλά θά μείνουμε ἔτσι;». Σάν νά μέ φώτισε ὁ ἅγιος Πολύκαρπος. Ἄκουσα ὅτι ὑπάρχουν λείψανα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου σέ διάφορα μέρη: στήν Ἱερά Μονή Προυσσού, στήν Ἱερά Μονή Τατάρνης, ὑπάρχει κάπου στήν Θεσσαλονίκη στήν εὐρύτερη περιφέρειά της.

Σκέφτηκα λοιπόν καί εἶπα στούς πατέρες: «Κάτι πρέπει νά κάνουμε. Νά στείλουμε ἔγγραφο καί νά παρακαλέσουμε τούς μοναχούς, τους Γέροντες, τούς Ἡγουμένους αὐτῶν τῶν Μονῶν νά μᾶς δώσουν ἕνα τμῆμα ἀπό αὐτά πού ἔχουν, ὥστε νά ἔχουμε στήν Μονή μας κάτι ἀπό τό χέρι τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου».

Βέβαια πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι μέσα στό Ἱερό Βῆμα τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ὑπάρχει μία λειψανοθήκη μέ διάφορα μικρά τμήματα καί τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Εἶναι καί ἕνα μικρό τμῆμα στόν Καθολικό ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου τῆς πόλεως Ναυπάκτου. Καί ἐνδεχομένως νά ἔχουν καί ἄλλοι.

Καί γιατί τό λέω ὅτι ἔχουν καί ἄλλοι; Διότι πρίν ἔρθω ἐδῶ Μητροπολίτης, πρίν ἀπό 24 χρόνια ἦταν σχεδόν ἀνοιχτή ἡ λειψανοθήκη καί ὁ καθένας ἔπαιρνε ὅ,τι ἤθελε. Γι’ αὐτό καί ὅταν ἄκουσα μερικά παράπονα ὅταν ἦρθα στήν Μητρόπολη, εἶπα ὅτι πρέπει νά σταματήση αὐτό. Ὅρισα μία Ἐπιτροπή ἡ ὁποία ἀποτελεῖτο ἀπό τόν π. Ἀντώνιο τόν Βαζούρα, τό Γενικό Ἀρχιερατικό Ἐπίτροπο τότε π. Ἀθανάσιο, τόν π. Καλλίνικο, τόν Ἡγούμενο ἀπό ἄλλα λαϊκά μέλη, ὅπως ὁ Παπαδημητρίου Κωνσταντῖνος καί ὁ Παπαδημητρίου Ἰωάννης ἀπό τό χωριό. Τούς εἶπα νά ἀνοίξουν τήν λειψανοθήκη, νά δοῦν καί νά φωτογραφίσουν τί ἀκριβῶς ὑπῆρχε μέσα, τί ἔλειπε, τί ὑπάρχει, νά ξέρουμε τί ἀκριβῶς εἶναι, ὥστε νά μήν ἐπιτρέψουμε ἀπό δῶ καί πέρα σέ κανέναν νά ἐπιβουλεύεται κάτι ἀπό τό χέρι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Ἄρα ὅλα αὐτά πού ὑπῆρχαν στήν λειψανοθήκη, τά ἔχουμε φωτογραφημένα.

Εἶπα λοιπόν στούς πατέρες «Κάτι πρέπει νά κάνουμε». Τότε ὁ π. Πολύκαρπος ὁ Θεοφάνης εἶπε: «Ἔχω κάτι στό νοῦ μου». Δέν μᾶς τό ἀποκάλυψε ἀμέσως… Βρῆκε κάποιον νά κληρικό π. Καλλίνικο πού ἦταν τότε στό Ἀγρίνιο, ὁ ὁποῖος ἦταν κληρονόμος πολλῶν πραγμάτων τοῦ π. Γρηγορίου Μπουλούκη, ὁ ὁποῖος ἦταν γιά πολλά χρόνια ἐδῶ Ἡγούμενος τῆς Μονῆς πρίν ἔρθω ἐγώ ἐδῶ ὡς Μητροπολίτης. Εἶχε φύγει τό 1985, ἐνῶ ἐγώ ἦρθα δέκα χρόνια μετά, τό 1995. Ἐκεῖνος ἦταν Ἡγούμενος ἐδῶ καί θεώρησε καλό, ὅπως ἔκαναν καί ἄλλοι, νά πάρη καί αὐτός ἕνα κομμάτι ἀπό τό ἱερό λείψανο, τό ὁποῖο κομμάτι εἶχε στό σπίτι του γιά εὐλογία. Καί κληρονόμος αὐτῶν ἦταν ὁ φίλος του ὁ κληρικός πού σᾶς ἀνέφερα.

Ρώτησε λοιπόν ὁ π. Πολύκαρπος καί πράγματι ἔμαθε ὅτι ὑπῆρχε ἕνα κομμάτι ἀπό τό χέρι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου και ὑπῆρχε ἕνα χαρτί μέ τόν γραφικό χαρακτήρα τοῦ Ἡγουμένου π. Γρηγορίου πού ἔλεγε ὅτι ἦταν ἀπό τό χέρι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Μέσα ὑπῆρχε καί ἕνας σπόγγος ἀπό τό αἷμα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου, ὅπως ὑπῆρχε καί μέσα στήν λειψανοθήκη.

Ὅταν, λοιπόν, ἦταν Ἡγούμενος, τό πῆρε ὁ ἴδιος –κακῶς τό πῆρε, καλῶς ἐπιστρέφει– τό πῆρε λοιπόν καί μέ τό χέρι του ἔγραψε ὅτι αὐτό εἶναι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου. Ὡστόσο ὁ π. Πολύκαρπος ἔκανε καί κάτι ἄλλο. Τό φωτογράφισε καί τό ἔστειλε σέ κάποιον ὀρθοπεδικό ἰατρό, γιά νά διαπιστώση ἀπό ποιό σημεῖο τοῦ ἀνθρώπινου σκελετοῦ εἶναι αὐτό τό τμῆμα καί ἐκεῖνος τοῦ εἶπε ὅτι εἶναι ἀπό τό δεξί χέρι, ἀπό τό μετακάρπιο. Καί εἶναι κομμάτι τό ὁποῖο ἔλειπε, ὅπως φαίνεται ἀπό τίς φωτογραφίες πού εἴχαμε βγάλει. Νά λοιπόν ὅτι εἶναι πραγματικό καί ἔτσι πείστηκα καί ἐγώ. Γιατί δέν πρέπει στά θέματα αὐτά νά εἴμαστε ἀφελεῖς. Στά θέματα αὐτά πρέπει νά ἔχουμε μία πίστη βεβαιωμένη. Πείστηκα λοιπόν ὅτι εἶναι πράγματι ἀπό τό χέρι τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου πού, ὅπως εἶπα πρίν κακῶς ἀποσπάστηκε, ἀλλά καλῶς ἐπιστράφη.

Δοξάζω τόν Θεό καί τόν Ἅγιο γι’ αὐτήν τήν μεγάλη δωρεά. Προέρχεται αὐτό ἀπό τμῆμα τῆς χειρός τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου ὡς προπομπός, ὡς μία μικρή παραμυθία ἕως ὅτου ἔρθουν καί ὅλα τά ἄλλα τμήματα τῆς δεξιᾶς χειρός τοῦ Ἁγίου Πολυκάρπου.

Ἔγραψα λοιπόν μία Ἐγκύκλιο γιά νά ἐνημερώσω τόν λαό γι’ αὐτήν τήν μεγάλη χαρά καί δημοσιεύτηκε στήν ἐφημερίδα. Ὅταν διάβασε τήν Ἐγκύκλιο ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμίας, ὁ ὁποῖος εἶναι Ναυπάκτιος, μοῦ ἔστειλε μήνυμα. Χάρηκε πάρα πολύ, ὅταν τό ἔμαθε. Μοῦ ἔστειλε τό μήνυμα καί μέ παρακάλεσε νά τό δημοσιεύσω καί νά τό διαβάσω σήμερα στήν συνάντησή μας αὐτή.

Ἔνιωσε πολύ μεγάλη χαρά ἀλλά δέν μποροῦσε νά ἔλθη καί τοῦ εἶπα ὅτι θά σᾶς διαβάσω τό μήνυμά του.

Λέει στό μήνυμά του ὁ ἅγιος Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμίας:

«Ὡς Ναυπάκτιος καί ἐγώ συμμετέχω μετά πολλῆς χαρᾶς καί συγκινήσεως εἰς τήν χαράν τοῦ Ποιμενάρχου μας Ἐπισκόπου κυρίου μας κ. Ἱεροθέου, διότι ἡ Ἱερά μας Μητρόπολις ἀπέκτησε πάλιν λείψανον ἐκ τῆς χειρός τοῦ ἠγαπημένου μας ἁγίου Πολυκάρπου.

Eὐχαριστοῦμεν τόν Ποιμενάρχην μας διά τήν ἐναγώνειον προσευχήν του, ἡ ὁποία μᾶς ἔδωσε τό χαροποιόν θαῦμα καί δεόμεθα μετ’ αὐτοῦ διά τήν ἀνεύρεσιν ὁλοκλήρου τοῦ κλαπέντος λειψάνου τῆς ἁγίας χειρός τοῦ προστάτου Ἁγίου μας.

Πάντως, μᾶς ἀρκεῖ καί ἡ παροῦσα χαρά, διότι, ὅπως λέγωμεν διά τό Σῶμα τοῦ Κυρίου μας κατά τήν θείαν Εὐχαριστίαν, ὅτι ὁ Κύριος εἶναι ὅλος καί ἐν τῷ μέρει καί ἐν παντί, οὕτω λέγομεν καί τώρα διά τό λείψανον τῆς χειρός τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου: ὅτι, μέ τήν ἀνεύρεσιν, ἔστω και μικροῦ τεμαχίου τῆς ἁγίας Χειρός τοῦ Ἁγίου, ἔχομεν ἡμεῖς οἱ Ναυπάκτιοι εἰς τήν Μητρόπολίν μας, διά τοῦ ἱεροῦ αὐτοῦ τεμαχίου, καί τώρα καί ὅλην τήν χείρα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου.

Ἀπό μᾶς ἀπομένει ἡ πίστις εἰς τό δοθέν εἰς ἡμᾶς θαῦμα καί ἡ εὐγνωμοσύνη μας εἰς τόν Ἐπίσκοπόν μας κ. Ἱερόθεον διά τήν θερμήν του προσευχήν.

Μετά βαθυτάτου σεβασμοῦ,

Ἐπίσκοπος Ἱερεμίας»

Αὐτό τό μήνυμα τοῦ ἀγαπητοῦ μου Μητροπολίτου Γόρτυνος κ. Ἱερεμία δείχνει τήν εὐγένεια τοῦ χαρακτήρα του, ἀλλά καί τήν ἀγάπη του πρός τό πρόσωπό μου. Ἐπίσης δείχνει καί τήν θεολογική κατάρτισή του, ἀφοῦ, ὅπως λέγει ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Θεσσαλονίκης «καί μερισθέντος τοῦ σώματος ἀμέριστος ἡ Χάρις διαμένει». Δηλαδή, καί ὅταν μερίζεται – τεμαχίζεται τό λείψανο, ἡ Χάρη οτῦ Θοεῦ πού ὑπάρχει σέ αὐτό δέν μερίζεται, ὑπάρχει ὁλόκληρη. Ἔτσι, ἔχοντας ἕνα μικρό τμῆμα τοῦ λειψάνου, ἔχουμε ὅλη τήν Χάρη πού ὑπάρχει στό σῶμα τοῦ Ἁγίου.

Εὐχαριστοῦμε θερμῶς τόν ἀγαπητό ἀδελφό καί συμπατριώτη μας Μητροπολίτη Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἱερεμία.

Ἔχουμε ὅμως τήν μεγάλη χαρά νά ἔχουμε ἀνάμεσά μας τόν Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Ἱσπανίας καί Πορτογαλίας, ἀγαπητό ἐν Χριστῷ ἀδελφό, πού καί ἐκεῖνος ἔχει τό ὄνομα τοῦ ἁγίου Πολυκάρπου καί σέβεται τόν ἅγιο Πολύκαρπο. Καί σᾶς παρακαλῶ, ἀγαπητέ ἀδελφέ, νά ἀπευθύνετε ἕναν χαιρετισμό στόν περιούσιο λαό, πού μέ τόση χαρά ἀνέβηκε ἐπάνω στό μοναστήρι».

2. Τό χέρι τοῦ ῾Αγίου Πολυκάρπου, ᾿Επισκόπου Σμύρνης.
Τοῦτο διατηρεῖται σέ ἐπαργυρωμένη καί ἐπιχρυσωμένη θήκη. Στήν ἐπιχρύσωση εἶναι σκαλισμένη ἡ παράσταση τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Θεοτόκου καί ὁ λόγος τοῦ ᾿Αρχαγγέλου: ΠΝΕΥΜΑ ΑΓΙΟΝ ΕΠΕΛΕΥΣΕΤΑΙ ΕΠΙ ΣΕ ΚΑΙ ΔΥΝΑΜΙΣ ΥΨΙΣΤΟΥ ΕΠΙΣΚΙΑΣΕΙ ΣΟΙ. Στήν ἄλλη πλευρά ὑπάρχει ἡ ἐπιγραφή ΑΨηΒ (1792) Μαῒου α`. ΑΥΤΗ Η ΧΕΙΡ, ΤΟΥ ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΡΟΣ ΑΓΙΟΥ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟΥ ΣΜΥΡΝΗΣ ΚΕΙΜΗΛΙΟΝ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΑΚΙΩΤΙΣΣΗΣ ΜΟΝΗΣ ΕΝ ΚΟΖΙΤΣΙ. ΗΡΓΥΡΩΤΑΙ ΔΙ ΕΞΟΔΟΝ ΤΟΥ ΟΣΙΩΤΑΤΟΥ ΚΥΡ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΥ ΠΛΑΤΑΝΙΩΤΟΥ ΚΑΙ ΔΙ ΑΝΑΧΩΝΕΥΣΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΔΑΜΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ ΚΟΖΙΤΖΑΝΟΥ

3. ᾿Αργυρῆ Λάρνακα
Τό ἱερό χέρι εἶναι τοποθετημένο σέ ἀργυρῆ λάρνακα, πού ἔχει τήν ἐπιγραφή ΑΨηΒ (1792) Νοεμβρίου Α. Δέησις πρός ῞Αγιον Πολύκαρπον τοῦ ὁσιωτάτου Γρηγορίου καί τῶν συναδέλφων αὐτοῦ ᾿Αρσενίου, Νεοφύτου καί ᾿Ανανίου ἐκ Μονῆς Κοζίτσης ἡ Κοίμησις τῆς Θεοτόκου τῆς ᾿Αμπελακιωτίσσης. ῎Εργον Ν. Δαμιανοῦ ἐκ Κοζίτσης. Στίς πλευρές τῆς λάρνακας ἔχουν σκαλιστεῖ ἀπό ἄξιο τεχνίτη 36 πολυπρόσωπες παραστάσεις μέ τό βίο τοῦ Χριστοῦ, τῆς Παναγίας καί προσωπογραφίες ἁγίων. ῾Η λειψανοθήκη εἶναι ἐντυπωσιακό ἔργο τέχνης καί ὑπομονῆς.
4.᾿Αργυρῆ Λειψανοθήκη.
Ἀργυρᾶ Λειψανοθήκη Πατριάρχου πρός Ηγούμενο Τιμοθέο 1470Εἶναι στρογγυλή καί στό ἐσωτερικό της ἔχει 12 μικρές θῆκες, ὅπου εἶναι τοποθετημένα ἰσάριθμα ὀστᾶ ἁγίων καί ὁσίων. Τήν λειψανοθήκη αὐτή, κατά τήν παράδοση, δώρισε ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης στόν ῾Ηγούμενο Τιμόθεο. Γι᾿ αὐτό καί ὑπάρχει καί ἡ ἐπιγραφή: ΤΙΜΟΘΕΩ ΤΩ ΚΑΙ ΗΓΟΥΜΕΝΩ 1470
5. ᾿Αρτοφόριο.
Εἶναι ξύλινο μέ τρεῖς παραστάσεις καί πλῆθος ἐπιγραφῶν. ᾿Ανάμεσα στίς ἄλλες οἱ ἐπιγραφές Αωξδ (1864) ΟΚ(ΤΩ)ΒΡΙΟΥ 12 χείρ Ιω(άννου). Διά συνδρομῆς τῶν Πατέρων καί δαπάνης τῆς ἱερᾶς Μονῆς Κοζίτσας Παναγίας ᾿Αμπελακηοτήσις 1864
6. Σταυρός
Εἶναι ξυλόγλυπτος μέ παραστάσεις ἁγίων. Εἶναι ὡραῖο δεῖγμα μικροτεχνικῆς ἐργασίας. ᾿Αργυρώθηκε ἀπό τόν Ν. Δαμιανό στά 1792.
7.᾿Επιτάφιος τῆς Μαριώρας.
Εἶναι ἐξαιρετικῆς τεχνικῆς καί προέρχεται ἀπό τό φημισμένο καλλιτεχνικό ἐργαστήρι τῆς Μαριώρας Φερζουλάχη, πού ἦταν ἀπό τίς ὀνομαστότερες κεντίστρες τῆς Πόλης. Επιτάφιος τῆς Μαργιώρας. ἈμπελακιώτισσαΣτό κάτω μέρος τοῦ ᾿Επιταφίου ἡ ἐπιγραφή: ΣΚΗΝΟΣ ΑΓΙΟΝ ΕΠΑΡΧΙΑΣ ΛΙΡΟΔΙΚΙΟΥ ΜΟΝΗΣ ΤΕ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΟΥ ΕΙΣ ΧΩΡΙΟΝ ΚΟΖΙΤΣΑ ΤΟΥΝΟ ΜΑ ΣΥΝΔΡΑΜΟΝΤΟΣ ΜΕΝ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ ΙΕ ΡΟΔΙΑΚΟΝΟΥ. ΠΟΝΟΣ ΜΑΡΙΩΡΑΣ ΑΨΛΕ.

Δ. ΚΤΙΣΜΑΤΑ
Στόν αὔλειο χῶρο τῆς ῾Ι. Μονῆς, πού περιβάλλεται ἀπό καλοκτισμένο μανδρότοιχο, ὑπάρχουν τά ἐνδιαιτήματα τῶν Μοναχῶν, τά γραφεῖα καί οἱ ἀποθηκευτικοί χῶροι. Στά ἀριστερά τοῦ ναοῦ ὑπάρχει κτίριο μέ κελλιά. Εἶναι διώροφο καί στό ἡμιυπόγειο ὑπῆρχαν οἱ ἀποθῆκες. Στήν ἀνατολική εἴσοδο σώζεται ἡ χρονολογία 1815, πού εἶναι ὁ χρόνος κατασκευῆς τῆς πτέρυγας. Τόν τελευταῖο καιρό τοῦτο ἀνακαινίσθηκε καί σ᾿ αὐτό ἐνσωματώθηκε καί νέο κτίριο (1960) πού χρησιμοποιεῖται ὡς ῾Ηγουμενεῖο. Στά δεξιά τοῦ ναοῦ ὑψώνεται διώροφο οἰκοδόμημα μέ δεκαέξι κελλιά. Στό ἰσόγειο ὑπάρχουν ἡ τραπεζαρία, τό ἀρχονταρίκι, ἡ βιβλιοθήκη καί κάποια κελλιά. ῾Η μαρμάρινη ἐπιγραφή στήν πρόσοψη τοῦ κτιρίου μᾶς πληροφορεῖ: ΗΓΟΥΜΕΝΕΥΟΝΤΟΣ / ΑΡΧΙΜ. ΗΣΑΪΑ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ / ΠΑΤΕΡΩΝ / ΧΑΡΙΤΩΝΟΣ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΟΥ, / ΕΥΣΕΒΙΟΥ, ΙΑΚΩΒΟΥ, ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ. / ΕΤΕΙ ΣΩΤΗΡΙΩ / 1935. ᾿Ενδιαφέρουσα εἶναι καί ἡ ἐπιγραφή πού προέρχεται ἀπό κατεστραμμένο κελλί καί εἶναι ἐντοιχισμένη σήμερα στόν μανδρότοιχο τῆς Μονῆς καί καταδεικνύει τήν ματαιότητα τῶν ἐγκοσμίων: ΚΙΛΕΙ ΚΙΛΕΙΟΝ ΜΟΥ ΣΗΜΕΡΟΝ ΕΜΟΥ ΚΑΙ ΑΥΡΙΟΝ ΑΛΛΟΥ ΚΑΙ ΟΥ ΔΕΠΟΤΕ ΤΙΝΟΣ ΗΓΟΥΜΕΝΕΥΟΝΤΟΣ ΙΑΚ. ΛΕΛΟΥΔΑ 1898

Ε. ΕΠΕΤΕΙΟΣ-ΕΟΡΤΗ
Τό μοναστήρι εἶναι ἀφιερωμένο στήν Κοίμηση τῆς Θεοτόκου καί γιορτάζει στίς 15 Αὐγούστου μέ ἀπόφαση (20-7-1870) τοῦ ῾Ηγουμενοσυμβουλίου, γιατί μέχρι τότε γιόρταζε στίς 23 Αὐγούστου, ἑορτή τῆς ᾿Απόδοσης τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, γιά νά μήν συμπίπτη ὁ ἑορτασμός μέ τήν Παναγία τήν Προυσιώτισσα.

ΣΤ. ΗΓΟΥΜΕΝΟΙ.
Γνωστοί ῾Ηγούμενοι τοῦ Μοναστηριοῦ εἶναι: (οἱ χρονολογίες εἶναι ἐνδεικτικές) Ζαχαρίας (1708), ῎Ανθιμος (1716), ᾿Αντώνιος (1727), Τιμόθεος (1737-1769), ᾿Ανανίας (1770), ᾿Αρσένιος (1775), Γρηγόριος (1792), Θεόφιλος Παπαλόγης (1809-1833 μέ μικρές διακοπές καί 1837-1853), Κύριλλος Κομνηνός (1823, 1831, 1833, 1835-1837), Κωνστάντιος Ντέτου (1829), Νικόδημος Γερονικολοῦ (1853-1870, 1891-1895), Κύριλλος Παπαναστασίου (1871-1890), ᾿Ιάκωβος Λελούδας (1896-1907), Κύριλλος Λελούδας (1907-1910), Θεόφιλος Θεοφανόπουλος (1910-1927), ᾿Ησαῒας Παπαγεωργίου (1927-1940), Εὐθύμιος Καρακώστας (1940), Γερμανός Κουλούρης (1943), Χριστοφόρος ᾿Αργυρίου (1945-1948), Δαμασκηνός Α. Παπανδρέου (1949-1951), Πολύκαρπος Κατσαούνης (1951-1955), Σπυρίδων Δαμιανός Διαχειριστής (1955-1974), Γρηγόριος Μπουλούκης (1974-1985), ῾Ιερόθεος Κατσάνος (1985), Θεοφάνης ᾿Ασημακόπουλος (...), Πολύκαρπος Παστρωμᾶς (....) ῾Ο Τιμόθεος, ὡς φαίνεται ἀπό τά κτηματολογικά ἔγγραφα, εἶχε ἀναπτύξει μεγάλη δράση γιά τήν αὔξηση τῆς περιουσίας τοῦ Μοναστηριοῦ. ᾿Επίσης πρέπει νά μνημονευθοῦν γιά τήν ἀξιόλογη δράση τους ἀπό τούς πρό τοῦ 1940 ῾Ηγουμένους, ὁ Θεόφιλος Παπαλόγης, ὁ Νικόδημος Γερονικολοῦ, ὁ Κύριλλος Παπαναστασίου, ὁ ᾿Ιάκωβος Λελούδας, ὁ Θεόφιλος Θεοφανόπουλος καί ἰδιαίτερα ὁ ᾿Ησαῒας Παπαγεωργίου, πού ἀνέπτυξε μεγάλη δράση καί ἔφερε τό Μοναστήρι σέ πνευματική ἀκμή. ᾿Επίσης ἐμόνασαν καί ἑκατοντάδες μοναχοί ἀνάμεσα στούς ὁποίους συγκαταλέγονται καί δύο Μητροπολίτες τῆς Ναυπακτίας, ὁ Χριστοφόρος ᾿Αλεξανδρόπουλος καί ὁ Δαμασκηνός Κοτζιάς.

Ζ. ΙΣΤΟΡΙΑ-ΔΡΑΣΗ
Τό ἀρχαιότερο ἔγγραφο γιά τό Μοναστήρι εἶναι «πωλητήρια ὁμολογία» τῆς 21ης Μαρτίου 1708, πού ἔγραψε ὁ ῾Ηγούμενος Ζαχαρίας καί «ἐπιβεβαιοῖ ὁ Λιδωρικίου Νεόφυτος». ᾿Από τά διασωθέντα ἔγγραφα εἶναι ἔκδηλη ἡ μεγάλη δράση τοῦ Μοναστηριοῦ κατά τούς χρόνους τῆς Τουρκοκρατίας καί τῆς ᾿Επανάστασης. Τἀ ἔγγραφα δείχνουν καί τό κῦρος τῆς Μονῆς, πού προστἀτευε μέ κάθε τρόπο τούς ραγιάδες καί πολλές φορές ἔφθανε μέχρι τόν Σουλτάνο, γιά νά περιφρουρήση τά δίκαια τῶν Χριστιανῶν. Γράφουν οἱ Προκριτοδημογέροντες Κραβάρων (28-1-1835): «Εἰς τό Μοναστήριον τοῦτο καί προτοῦ καί εἰς ἐποχήν τῆς ᾿Επαναστάσεως δυστυχεῖς εὕρισκον ἀνακούφισιν τῶν δυστυχιῶν των, πεινῶντες θεραπείαν τῆς πείνης των καί πληγωμένοι περιποίησιν καί ἀσθενεῖς ἴασιν τῶν νόσων των. Τό Μοναστήριον τοῦτο συνεισέφερεν πάντοτε προθύμως εἰς σύστασιν σχολείων καί μισθούς διδασκάλων μ᾿ ὅλην του τήν ἔνδειαν διά τά ὄχι ἐκτεταμένα κτήματά του καί πολεμοφόδια τῶν στρατευμάτων». Καί τά ῾Ηγουμενοσυμβούλια τῆς Μονῆς ἐπισημαίνουν: «Μέχρι τοῦ 1833 ἔτους ἦτο καλῶς εὐδαιμονοῦσα (ἡ Μονή) καί παρεῖχεν εἰς τούς πτωχούς, ὀρφανούς, πένητας καί ἀνικάνους πλουσιοπαρόχους βοηθείας, κατά τό ὁποῖον εἶναι καθιερωμένον δεῖγμα ἐλεημοσύνης εἰς τάς ῾Ιεράς Γραφάς, ἡ ὁποία ἔτι μᾶλλον παρέσχεν εἰς τἀ ἑλληνικά στρατόπεδα κατά τὀν ὑπέρ ἀνεξαρτησίας ἀγώνα συνδρομάς» (29.3.1845 πρός τήν Βουλή) «᾿Επειδή ἡ ἡμετέρα Μονή ὡς κεντρικωτέρα τῆς ᾿Επαρχίας καί ἀρχαιοτέρα συνετέλεσε καί διέθεσεν ἀπό τἀ 1821 πᾶν ὅ,τι ἠδύνατο ὥστε καί αὐτοῦ τοῦ ἐπιουσίου ἄρτου στερηθέντες καί ἅπαντες οἱ ἐν τῇ Μονῇ Μοναχοί δράξαντες τῶν ὅπλων ἐπολέμησαν νυχθημερόν κατά τῶν Τούρκων διά τοῦ στήθους των μέχρις τῆς ἐλεύσεως τοῦ Κυβερνήτου τῆς ῾Ελλάδος» (19.2.1863 πρός τήν ᾿Εθν. Συνέλευση) ῾Η παράδοση ἀναφέρει ὅτι οἱ Μοναχοί τῆς Μονῆς Πολύκαρπος καί ᾿Αγαθάγγελος θυσιάστηκαν στά 1825 ἔξω ἀπό τό Μεσολόγγι στόν ἀγώνα, ἀφοῦ βασανίστηκαν φοβερά. Τόν πρῶτο διεκδικεῖ καί τό Μοναστήρι ῞Αγιος Δημήτριος Κρυονερίων. ᾿Από ἐνθύμηση τῆς 15ης ᾿Ιουνίου 1798 πληροφορούμαστε ὅτι ὁ Μοναχός Κοσμάς «ἐδιάβαζε κάτου εἰς τό χωρίον»· ἔνδειξη ὅτι οἱ Μοναχοί εἶχαν ἀναλάβει καί τήν ἐκπαίδευση τῶν παιδιῶν. Τό Μοναστήρι δέν μποροῦσε νά ὑστερήση καί στήν προσπάθεια γιά τήν ἵδρυση σχολείων ἐπί Καποδίστρια. ῎Ετσι οἱ ἐκ Κοζίτσης (1829) ἔδωσαν: «῾Ο ῾Ηγούμενος Κωνστάντιος μετά τῶν ῾Ιερομονάχων Γερασίμου καί Καλλινίκου, οἱ τρεῖς ὁμοῦ γρ. 400, ὁ Προηγούμενος Κύριλλος (Κομνηνός) ἔδωσε φοιν. 40». ῾Η ἀκμή τοῦ Μοναστηριοῦ ἐπί ῾Ηγουμενίας Τιμοθέου Παναγιώτου ὁδήγησε τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά ἐκδώση Σιγίλλιο μέ τό ὁποῖο ἀναγνωρἰσθηκε ὡς Πατριαρχικό καί Σταυροπηγιακό καί ἔτσι ὑπαγόταν ἀπευθείας στόν Οἰκουμενικό Πατριἀρχη. ᾿Αναφέρει ἀνάμεσα στά ἄλλα τό Σιγίλλιο: «...........῞Ινα τό εἰρημένον κατά τήν ᾿Επισκοπήν Λοιδορικίου ἐν τῷ βιλαγετίῳ τοῦ Κραβάρου πλησίον τοῦ χωρίου Κοζίτσας κείμενον ἱερόν καί σεβάσμιον μοναστήριον τῆς ῾Υπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου τῆς Μεταστάσεως τό ἐπικεκλημένον τῆς ᾿Αμπελακιωτίσσης μετά πάντων τῶν προσόντων κτημάτων τε καί πραγμάτων, ὑποστατικῶν τε καί ἀφιερωμάτων τῶν κειμένων κατά τό χωρίον Πόργιαρι τῆς ἐπαρχίας Ναυπάκτου καί ῎Αρτης ἐν τῷ βιλαγετίῳ τοῦ Κράβαρη....καί τῶν ἐν τοῖς κατά τό αὐτό Κράβαρη τέσσαρσι τούτοις χωρίοις, δηλονότι τοῦ ῾Αγίου Δημητρίου, τῆς Τερπίτζας, τῆς ᾿Αράχωβας καί τῆς ᾿Ελευθέριανης καί λοιπῶν κινητῶν καί ἀκινήτων, ἔτι δέ καί τῶν εἰσέπειτα προσκτηθησομένων αὐτῷ ὑπάρχη κατά πάντα δικαίου λόγον τό ἀπό τοῦδε καί εἰς τόν ἑξῆς ἅπαντα αἰῶνα καί λέγηται καί παρά πάντων γιγνώσκηται πατριαρχικόν, σταυροπηγιακόν, ἐλεύθερον.......» ῾Η συνεχής πορεία τοῦ Μοναστηριοῦ διακόπηκε μέ τό ὀθωμανικό διάταγμα τοῦ 1833 καί τά ἑπτά Ναυπακτιακά Μοναστήρια καταργήθηκαν. ῾Ο κόσμος ξεσηκώθηκε μέ τό Β.Δ. 18 (30 Μαῒου 1835). Οἱ Μοναχοί μέ τόν ῾Ηγούμενο Κύριλλο Κομνηνό κατέβαλαν ἄοκνες προσπάθειες, γιά νά τό ἐπαναφέρουν στήν προτέρα κατάσταση. ῾Η Μονή «᾿Εν κόλποις γάρ κατέχεται τήν αἰδέσιμον χεῖρα τοῦ ῾Ιερομἀρτυρος Πολυκάρπου, ὡς θησαυρόν ἀκένωτον». ῾Ο ῾Αγιος Πολύκαρπος, λόγω τοῦ ὀνόματός του θεωρήθηκε ὁ «ἅγιος τῆς Πολυκαρπίας» καί ὡς ἐκ τούτου ὁ Προστάτης τῆς γεωργίας. Θερμή, λοιπόν, ἦταν ἡ πίστη τῶν γεωργῶν στή δύναμη τῆς ῾Αγίας «Χέρας». Εἶναι γνωστές οἱ περιοδεῖες τῶν ῾Ηγουμένων τοῦ Μοναστηριοῦ στά χωριά, ὄχι μόνο τῆς Ναυπακτίας, μέ τό ἱερό Λείψανο, ὅπου ψαλλόταν κατανυκτικός ἁγιασμός.

Η. ΜΕΤΟΧΙΑ
῾Η μεγάλη κτηματική περιουσία τοῦ Μοναστηριοῦ λόγω τῶν περιστάσεων ἐκποιήθηκε, ἀπαλλοτριώθηκε, καταπατήθηκε ἤ ἐγκαταλείφθηκε. Παλιά γνωστά Μετόχια ἦταν: 1) ῾Η Μεγάλη Σωτήρω στοῦ Σίμου, πάνω ἀπό τά Λουτρά Στάχτης, στή θέση Μοναστηράκι, ὅπου στόν ἴσκιο μιᾶς μελικοκιᾶς σώζονται τά ἐρείπια τοῦ ναοῦ καί τῶν λοιπῶν μοναστικῶν χώρων. 2) ῾Ο ῞Αγιος Παντελεήμονας στή Δωρίδα. 3) ῾Ο ῞Αγιος ᾿Ιωάννης ὁ Θεολόγος στοῦ Βαρένου (᾿Ελευθέριανη). Τοῦτο περιῆλθε στό Μοναστήρι μετά τή διάλυση τῆς Καβαδιώτισσας τῆς Χόμορης. 4) Τῆς Τερπίτσας (Διπλάτανος). Σημερινά Μετόχια εἶναι: 1) Οἱ ῞Αγιοι ᾿Ανάργυροι στό Πόργιαρι. 2) ῾Η ῾Αη- Σωτήρα βόρεια τοῦ Πλατάνου καί 3) ῾Ο ῾Αη-Λιάς τῆς Περίστας. Τά δύο τελευταῖα Μετόχια τά δημιούργησε ὁ Περιστιάνος Μοναχός Δανιήλ Θανασούλης.

Θ. ΕΠΙΛΟΓΙΚΑ
Πεντέμιση ἑκατονταετίες τό Μοναστήρι μέ τήν ἐπίνευση τῆς Θείας Πρόνοιας καί τήν ἀγάπη καί τήν φροντίδα τοῦ περιγύρου του στέκει ἀκλόνητο, ὄρθιο, ἄλλοτε φάρος λαμπερός καί ἄλλοτε χωρίς λάμψη, ἕτοιμος ὅμως ν᾿ ἀνάψη κόντρα στίς μπόρες καί τούς κατατρεγμούς. Τώρα περνάει περίοδο ἀνάτασης καί ἔχει πολλά νά προσφέρη στόν τόπο, πού πληθυσμιακά συρρικνώνεται μέ τόν ἔντονα αὐξανόμενο λόγω τοῦ κύρους καί τῆς αἴγλης του προσκυνηματικό τουρισμό.

(Απο: © 2015 Ἱερὰ Μητρόπολις Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου)